Jodium en het glutenvrije dieet
Hoe zit het nou met jodium als ik glutenvrij eet? De vorige keer schreef ik in het artikel over gezond glutenvrij eten al een klein stukje over het spoorelement jodium. Toch merk ik regelmatig dat jodium vragen oproept bij mensen die glutenvrij moeten eten. Wat is jodium nu eigenlijk? Is het wel echt zo belangrijk? En waarom is dit een aandachtspunt bij het glutenvrij dieet? In dit artikel zal ik de meest voorkomende vragen over jodium beantwoorden.
Wat is jodium en waar zit het in?
Jodium is een spoorelement. Een spoorelement is een mineraal waarvan het lichaam slechts een kleine hoeveelheid nodig heeft. Deze kleine hoeveelheid is onmisbaar voor een goede groei, een goede stofwisseling en de ontwikkeling van het zenuwstelsel in het menselijk lichaam (1, 2). Jodium komt van nature voor in zeewier, zeevis en schaal- en schelpdieren (1, 2). Ook eieren en zuivel bevatten een kleine hoeveelheid jodium. In Nederland krijgen mensen vooral jodium binnen via glutenbevattend brood omdat hieraan gejodeerd bakkerszout wordt toegevoegd.
Wat is het gevolg als ik te weinig jodium binnen krijg?
Als je glutenvrij eet, neem je uiteraard geen glutenbevattende boterhammen met jodium. Aan glutenvrije producten wordt vaker geen jodium toegevoegd dan wel. Hierdoor heb je risico op een jodiumtekort. Een tekort ontstaat niet zomaar, in de schildklier zit vaak een flinke voorraad aan jodium. Daarom ontstaat een tekort pas na een lange tijd (2). Een jodiumtekort heeft als gevolg dat de schildklier trager gaat werken en kan gaan opzwellen (struma). Dit kan bij kinderen leiden tot een groeiachterstand en verminderd leervermogen. Bij een groot tekort kan het zelfs leiden tot dwerggroei (1).
Hoeveel jodium heb ik dagelijks nodig?
Mannen en vrouwen (vanaf 9 jaar) worden aanbevolen om dagelijks 150 microgram jodium te consumeren. Voor kinderen jonger dan 9 jaar is deze aanbeveling wat lager, afhankelijk van de leeftijd 50-120 microgram. Voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven is de richtlijn hoger (175-200 microgram).
Waar moet ik op letten als ik glutenvrij eet?
Er zijn een aantal richtlijnen die je kunt volgen om voldoende jodium binnen te krijgen:
1. Eet regelmatig (twee tot drie keer per week (2)) zeevis of schaal- of schelpdieren. In witvis zit over het algemeen meer jodium dan in vette vis of platvis (2);
2. Eet regelmatig eieren;
3. Neem voldoende zuivel;
4. Gebruik bakkerszout of gejodeerd zout bij de bereiding van jouw baksels*.
*Als je zout gebruikt, gebruik dan glutenvrij bakkerszout of gejodeerd keukenzout (dat wil zeggen: een gesloten verpakking die niet uit een gluten-bakkerij afkomstig is). Ben je op zoek naar gejodeerd zout? Let er dan op dat JOZO (komt oorspronkelijk van: Jodium Zout) een merknaam is en er sommige verpakkingen te koop zijn zonder jodium(2). Lees dus goed op de verpakking of er jodium in zit en hoeveel.
Er zijn ook andere merken naast JOZO die gejodeerd zout verkopen. Maar let op: het is niet aan te bevelen om extra zout te gebruiken zodat je voldoende jodium binnen krijgt. We krijgen namelijk al gauw te veel zout (natrium) binnen en dat is niet goed voor jouw gezondheid (Tip: gebruik gejodeerd zout waarin natrium deels is vervangen door kalium).
Wil je zeker weten dat je voldoende jodium binnenkrijgt? Laat dan jouw inname een keer berekenen door een gespecialiseerd diëtist. Neem je geen vis, eieren, melk en/of gejodeerd zout, dan kan het lastig zijn om voldoende jodium met de voeding binnen te krijgen. Een supplement kan dan misschien iets voor jou zijn. Let wel op dat je niet teveel jodium binnen krijgt, er zijn namelijk supplementen met extreem hoge doseringen verkrijgbaar. Voor een persoonlijk advies over jodium kun je het beste terecht bij een gespecialiseerd diëtiste.
Geraadpleegde bronnen
1. Voedingscentrum (n.d.). Jodium. Geraadpleegd op 9 mei 2017, van:
http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/jodium.aspx
2. Nederlandse coeliakie vereniging (september 2015). Jodium: cruciaal voor groei en stofwisseling!
Geraadpleegd op 9 mei 2017.